Tsarin shari’ar Najeriya, kamar sauran wasu ƙasashe, ya dogara kacokan kan shaidar da shedu zasu bayar ne don kafa hujja da tantance sakamakon shari’o’in. A matsayin ka na shaida, kana taka muhimmiyar rawa wajen tabbatar da gudanar da adalci. Ko shin a matsayin ka na shaida dole ne idan an neme ka don shaida kaje?
A cikin wannan rubutun, za mu yi duba da yanayin yadda shaidu zasu amsa kira don bada shaida a karkashin dokokin Najeriya, musamman game da tambayar ko dole ne ka halarci kotu ko a'a lokacin da ake buƙatar shaidarka. Za mu bincika yanayi guda biyu: lokacin da ɗaya daga cikin masu gabatar da kara ya nemi shaidar ka da kuma lokacin da kotu ta buƙace ta kai tsaye.
Bukatun Masu Karar Don Shaida
A cikin shari'o'in neman haqqi, ko wanne bangare, mai ƙara ko wanda ake tuhuma, na iya buƙatar kasancewar ka a kotu don ba da shaida. Ana yin wannan buƙatar ta hanyar sammaci, umarnin kotu na yau da kullun wanda ke tilasta halartar kotu. Idan ka karɓi sammaci, bisa doka ya zama wajibi ka bayyana a kotu a ƙayyadadden kwanan wata da lokaci. Rashin bin sammaci na iya haifar da mummunan sakamako, domin raina umurnin kotu da wadda da yiwuwar a ɗaure ka a kurkuku.
Shaida ta Kotu
Baya ga buƙatun masu ƙara, kotun da kanta na iya gayyatar ka don bayar da shaida. Wannan yawanci yana faruwa a cikin shari'o'in tuhuma (criminal case), inda kotu ta ɗauki shaidarka da mahimmanci don gudanar da shari'ar bisa adalci ga wanda ake tuhuma. Ko wane sammaci na kotu dole a amsa umarnin kotu da ke tilasta halartar ka. Yin watsi da umarnin kotu na iya haifar da hukunci mai tsanani, gami da raina kotu da yuwuwar a kama ka a rufe.
Uzurin zuwa Halartar bada Shaida
Duk da yake ka'idan ita ce dole ne ka halarci kotu lokacin da ake buƙatar shaidar ka, akwai wasu keɓantatun dalilai da zasu iya zama maka uzirin ga wannan doka. A wasu yanayi, ƙila za ku iya ba da uzuri daga bayyana a kotu. Waɗannan dalilai na iya haɗawa da:
Rashin lafiya ko ka'ida na likita: Idan ba za ku iya zuwa kotu ba saboda halaltaccen dalili na likita, dole ne ku ba wa kotu takardar shaidar likita ko wasu takaddun tallafi don tabbatar da da'awar ku.
Matsananciyar wahala: Idan bayyana a gaban kotu zai haifar muku da wahala da ba ta dace ba ko matsalar kuɗi, kuna iya neman kotu ta ba da uzurin halartar ku. Kotu za ta yi la'akari da halin da ake ciki kuma ta tantance ko rashin ku ya dace.
Wasu muhimman dalilai: A wasu lokuta, ƙila a keɓe ka daga ba da shaida saboda sirrin na yanayin aikin ka . Misali, ba a buƙatar lauyoyi su bayyana bayanan sirri dake tsakanin su da clients ɗinsu
A takaice:
A matsayin ka na shaida, kana taka muhimmiyar rawa a tsarin shari'ar Najeriya. Fahimtar wajibcin ka, gami da buƙatun zuwa kotu lokacin da aka nemi shaidar ka, yana da mahimmanci. Idan ka karɓi sammaci ko umarnin kotu wanda ke tilasta halartar ku, yana da mahimmanci ka bi umarnin doka. Koyaya, idan ka fuskanci yanayi na musamman waɗanda ke hana halartar ka, ka nemi shawara daga masana doka don tabbatar da kare haƙƙinku.
Comments
Post a Comment